| |
NAZWANY |
|
INSKRYPCJA |
|
WIEK |
|
MUZEUM |
|
UWAGI |
|
| |
DAWID, król Judy i Izraela |
| |
.ך. ביתדוד = [ml]k.bytdwd
[kró]l Domudawida |
|
inskrypcja / stela
z Tel Dan |
|
IX p.n.e. |
|
Israel Museum (Jerozolima) |
|
([HAZAEL]?,
król Aramu)
Sceptycy sugerują, że
BetDawid (linia 9) jest tu nazwą jakiejś nieznanej dotąd wioski, której króla
pokonał władca Aramu. Jednakże w tekście występuje także zwrot "król Izraela"
(linia 8), co wskazuje raczej na potyczkę z dwoma królestwami hebrajskimi. Jest
mało prawdopodobnym, by król Aramu szczycił się z pokonania jakiegoś wieśniaka,
który wspierał króla Izraela. |
|
|
byt.[d]wd
Dom [Da]wida |
|
Stela Meszy / Kamień Moabicki |
|
IX p.n.e. |
|
Luwr (Francja), AO 5066
ANET 320L-321L
COS 2.23 |
|
(MESZA, król Moabu)
wg Andre
Lemaire występuje w 31 linii (Biblical Archaeology Review, 20[3]:30-37, May/June
1994). Lemaire: "Z paleograficznego punktu widzenia brakująca litera mogłaby być
dowolną literą moabicką. Jednakże, niewiele jest północno-zachodnich słów
semickich w formie '-WD'. Próbując znaleźć inne rozwiązania, które pasowałyby do
kontekstu nie zauważyłem żadnego innego prócz '[D]WD'". |
|
| |
h(y)dbt dwt
Wyżyny Dawida |
|
inskrypcja
Szeszonka z Portalu Bubastydzkiego w Karnaku |
|
X p.n.e. |
|
Karnak (Egipt)
ANET 242L-243L |
|
(SZESZONK I, król Egiptu)
wg
Kenneth Kitchen (Biblical Archaeology Review, Jan/Feb 1999, 34-35) |
|
| |
OMRI, król Izraela |
| |
.עמרי. מלכ. ישראל = `mry.mlk.ysr`l.
Omri król Izraela |
|
Stela Meszy / Kamień Moabicki |
|
IX p.n.e. |
|
Luwr (Francja), AO 5066
ANET 320L-321L
COS 2.23 |
|
(MESZA, król Moabu)
występuje w liniach
4/5 (Omri król Izraela) i 7 (Omri); słowo "Izrael" występuje sześciokrotnie w
liniach 5, 7, 10/11, 14, 18, 26; w linii 18 występuje imię Boga Izraela - JHWH |
|
| |
Humri / Khumri
Omri |
|
Czarny Obelisk / Stela Jehu |
|
IX p.n.e. |
|
British Museum (Londyn), BM 118885
ANET 280L
COS 2, 270, 2.113F |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III
wymienia Jehu syna (w rozumieniu 'syna, potomka, z dynastii' lub 'z tronu,
następcę na tronie') Omriego jako jednego z królów, którzy złożyli mu trybut |
|
| |
Humri / Khumri
Omri |
|
Byki z Kalhu/Kalchu/Kalach
(Calah Bulls) |
|
IX p.n.e. |
|
ANET 279-280
COS 2, 267, 2.113C |
|
(SALMANASER III, król Asyrii)
Salmanaser III wymienia Jehu syna (w
rozumieniu 'syna, potomka, z dynastii' lub 'z tronu, następcę na tronie')
Omriego jako jednego z królów, którzy złożyli mu trybut |
|
| |
Humri / Khumri
Omri |
|
Ashur Stone / Marble Slab |
|
IX p.n.e. |
|
Iraq Museum (Bagdad), IM 55644
COS 2, 268, 2.113D |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III
wymienia Jehu syna (w rozumieniu 'syna, potomka, z dynastii' lub 'z tronu,
następcę na tronie') Omriego jako jednego z królów, którzy złożyli mu trybut |
|
| |
Humri / Khumri
Omri |
|
Kurba'il Statue |
|
IX p.n.e. |
|
Iraq Museum (Bagdad), IM 60497
COS 2, 268, 2.113E |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III
wymienia Jehu syna (w rozumieniu 'syna, potomka, z dynastii' lub 'z tronu,
następcę na tronie') Omriego jako jednego z królów, którzy złożyli mu trybut |
|
| |
KUR [Bit]-Humri
kraj [Domu] Omriego |
|
Nimrud Slab / Calah Slab |
|
IX/VIII p.n.e. |
|
COS 2, 276, 2.114G |
|
(ADAD-NIRARI III,
król Asyrii)
Adad-nirari III
wylicza miejsca, które sobie podporządkował: Hatti, Amurru, Tyr, Sydon, ZIEMIA
[DOMU] OMRIEGO, Edom i Filisteę. |
|
| |
KUR É Humria
kraj Domu Omriego |
|
Annały z Kalhu (Calah Annals) |
|
VIII p.n.e. |
|
ANET 282R-283L
COS 2, 286, 2.117A |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Tiglat-Pileser mówi o
przyjęciu trybutu od Rezyna z Damaszku, Menachema z Samarii i Hirama z Tyru |
|
| |
KUR É Humria
kraj Domu Omriego |
|
Summary Inscription 4 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 288, 2.117C |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Inskrypcja, w której
Tiglat-Pileser mówi o uprowadzeniu części ludu Izraela do niewoli asyryjskiej
oraz informuje o obaleniu Pekacha i ustanowieniu królem Ozeasza w kraju Domu
Omriego |
|
| |
KUR É Humria
kraj Domu Omriego |
|
Summary Inscription 9–10 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 291, 2.117F |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
|
|
| |
KUR É Humria
kraj Domu Omriego |
|
Summary Inscription 13 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 292, 2.117G |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
|
|
| |
KUR Bit Humria
kraj Domu Omriego |
|
Small Summary
Inscription |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 297, 2.118F |
|
(SARGON II,
król Asyrii)
|
|
| |
KUR Bit Humria
kraj Domu Omriego |
|
Pavement Inscription /
Palace Door Inscription |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 298, 2.118G |
|
(SARGON II,
król Asyrii)
"[Sargon II], który
podbił Samarię i całą ziemię Domu Omriego; który splądrował Aszdod..." |
|
| |
KUR Bit Humria
kraj Domu Omriego |
|
Cylinder Inscription |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 2.118H |
|
(SARGON II,
król Asyrii)
|
|
| |
KUR Bit Humria
kraj Domu Omriego |
|
pryzma z Nimrud |
|
VIII p.n.e. |
|
The Schøyen Collection, MS 2368 |
|
(SARGON II,
król Asyrii)
|
|
| |
KUR Bit Humria
kraj Domu Omriego |
|
pryzma z Korsabad |
|
VIII p.n.e. |
|
British Museum (Londyn), BM 22505 |
|
(SARGON II,
król Asyrii)
|
|
| |
ACHAB, król Izraela |
| |
Ahabbu KUR Sir`ilaa
Achab
z kraju Izraela |
|
Stela z Kurh (Kurkh Stela
/ Kurkh Monolith) |
|
IX p.n.e. |
|
British Museum (Londyn), BM 118884
ANET 278R-279L
COS 2, 263-264, 2.113A |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III opisuje
w inskrypcji swoje zwycięstwo w bitwie pod Karkar, gdzie pokonał konfederację 12
królów, którym przewodził Hadadezer z Damaszku. Wśród owych pokonanych władców
znalazł się Achab Izraelita, który wystawił 2.000 rydwanów i 10.000 żołnierzy.
Forma 'SIRILAA' uważana jest za powstałą od 'ISRILAA' na skutek metatezy, czyli
przestawienia sąsiadujących ze sobą głosek |
|
| |
JORAM, król Izraela |
| |
[jhw]rm.br.
[Jeho]ram
syn |
|
inskrypcja
/ stela z Tel Dan |
|
IX p.n.e. |
|
Israel Museum (Jerozolima) |
|
([HAZAEL]?, król Aramu)
występuje w linii 7 tuż przed zwrotem "król Izraela" z początku linii 8 |
|
| |
OCHOZJASZ, król Judy |
| |
[ohz]jhw.br.
[Ochoz]jasz
syn |
|
inskrypcja
/ stela z Tel Dan |
|
IX p.n.e. |
|
Israel Museum (Jerozolima) |
|
([HAZAEL]?, król Aramu)
występuje w linii 8 tuż przed zwrotem "[kró]l DomuDawida" z początku linii 9 |
|
| |
JEHU, król Izraela |
| |
Yaua mar Humri
Jehu syn Omriego |
|
Czarny Obelisk / Stela Jehu |
|
IX p.n.e. |
|
British Museum (Londyn), BM 118885
ANET 280L
COS 2, 270, 2.113F |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III w
18-tym roku swego panowania przyjmuje trybut od podległych mu władców, wśród
których także Jehu syn (w rozumieniu 'syn, potomek, z dynastii' lub 'z tronu,
następca na tronie') Omriego ofiarował królowi asyryjskiemu złote i srebrne
dary. |
|
| |
Yaua mar Humri
Jehu syn Omriego |
|
Byki z Kalhu (Calah Bulls) |
|
IX p.n.e. |
|
ANET 279-280
COS 2, 267, 2.113C |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III w
18-tym roku swego panowania przyjmuje trybut od podległych mu władców, wśród
których także Jehu syn (w rozumieniu 'syn, potomek, z dynastii' lub 'z tronu,
następca na tronie') Omriego ofiarował królowi asyryjskiemu złote i srebrne
dary. |
|
| |
Yaau mar Humri
Jehu syn Omriego |
|
Ashur Stone / Marble Slab |
|
IX p.n.e. |
|
Iraq Museum (Bagdad), IM 55644
COS 2, 268, 2.113D |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III w
18-tym roku swego panowania przyjmuje trybut od podległych mu władców, wśród
których także Jehu syn (w rozumieniu 'syn, potomek, z dynastii' lub 'z tronu,
następca na tronie') Omriego ofiarował królowi asyryjskiemu złote i srebrne
dary. |
|
| |
Yaua mar Humri
Jehu syn Omriego |
|
Kurba'il Statue |
|
IX p.n.e. |
|
Iraq Museum (Bagdad), IM 60497
COS 2, 268, 2.113E |
|
(SALMANASER III,
król Asyrii)
Salmanaser III w
18-tym roku swego panowania przyjmuje trybut od podległych mu władców, wśród
których także Jehu syn (w rozumieniu 'syn, potomek, z dynastii' lub 'z tronu,
następca na tronie') Omriego ofiarował królowi asyryjskiemu złote i srebrne
dary. |
|
| |
JOASZ, król Izraela |
| |
Ya`asu KUR Samerinaa
Joasz
z kraju Samarii |
|
Tell al-Rimah Stele |
|
IX/VIII p.n.e. |
|
COS 2, 276, 2.114F |
|
(ADAD-NIRARI III,
król Asyrii)
Adad-nirari III mówi o
trybucie, jaki przyjął od Tyryjczyków, Sydończyków oraz od króla panującego w
ziemi Samarii - J(eh)oasza. Niektórzy dopatrują się tu raczej króla
izraelskiego J(eh)oachaza. |
|
| |
JEROBOAM, król Izraela |
| |
ירבעם = yrb`m
Jeroboam |
|
Shema Seal / Megiddo Seal |
|
VIII p.n.e. |
|
Archaeological Museum (Istambuł) |
|
(dostojnik królewski z
Izraela)
Misternie wykonana jaspisowa pieczęć
z wizerunkiem ryczącego lwa odkryta w Megiddo należała do wysokiego rangą
dostojnika: "Szemy sługi Jeroboama" |
|
| |
AZARIASZ /
UZJASZ, król Judy |
| |
Azriyau KUR Ya`udi
Azariasz
z kraju Judy |
|
Annały z Kalhu (Calah Annals) |
|
VIII p.n.e. |
|
ANET 282R-283L
COS 2, 286, 2.117A |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Tiglat-Pileser mówi o
zniszczeniu miast z okolic Chamat, które za namową Azariasza sprzeciwiły się
asyryjskiej supremacji. Ta sama inskrypcja wymienia dalej także Rezyna z Syrii i
Menachema z Samarii, którzy obawiając się asyryjskiego władcy złożyli mu trybut. |
|
| |
MENACHEM, król Izraela |
| |
Minihime KUR Sam[e]rina[a]
Menahem z kraju Samarii |
|
Iran Stela |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 287, 2.117B |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Tiglat-Pileser mówi o
przyjęciu trybutu od Rezyna z Damaszku, Menachema z Samarii i Tubaila z Tyru |
|
| |
Menihime URU Samerinaa
Menahem z miasta Samarii |
|
Annały z Kalhu (Calah Annals) |
|
VIII p.n.e. |
|
ANET 282R-283L
COS 2, 286, 2.117A |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Tiglat-Pileser mówi o
przyjęciu trybutu od Rezyna z Damaszku, Menachema z Samarii i Hirama z Tyru |
|
| |
PEKACH, król Izraela |
| |
Pakaha, KUR É Humria
Pekach, kraj Domu Omriego |
|
Summary Inscription 4 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 288, 2.117C |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Inskrypcja, w której
Tiglat-Pileser mówi o uprowadzeniu części ludu Izraela do niewoli asyryjskiej
oraz informuje o obaleniu Pekacha i ustanowieniu królem Ozeasza w kraju Domu Omriego |
|
| |
ACHAZ, król Judy |
| |
Yauhazi KUR Yaudaa
(Jeho)achaz
z kraju Judy |
|
Summary Inscription 7 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 289, 2.117D |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
, którzy złożyli mu
tryTiglat-Pileser wymienia Achaza z Judy jako jednego z wielu królówbut |
|
| |
OZEASZ, król Izraela |
| |
Ausi`i, KUR É Humria
Ozeasz, kraj Domu Omriego |
|
Summary Inscription 4 |
|
VIII p.n.e. |
|
COS 2, 288, 2.117C |
|
(TIGLAT-PILESER III,
król Asyrii)
Inskrypcja, w której
Tiglat-Pileser mówi o uprowadzeniu części ludu Izraela do niewoli asyryjskiej
oraz informuje o obaleniu Pekacha i ustanowieniu królem Ozeasza w kraju Domu Omriego |
|
|
EZECHIASZ / HISKIASZ, król Judy |
| |
Hazakiau ame Yaudaai
Hiskiasz Judejczyk |
|
Pryzma Taylora / Pryzma Sennacheryba |
|
VII p.n.e. |
|
British Museum (Londyn), WA 91032
ANET 287-288
COS 2, 303, 2.119B |
|
(SENNACHERYB,
król Asyrii)
Sennacheryb opisuje
zdobycie 46-ciu miast Judy i oblężenie Hiskiasza w Jerozolimie |
|
| |
Hazakiau ame Yaudaai
Hiskiasz Judejczyk |
|
Pryzma Taylora / Pryzma Sennacheryba |
|
VII p.n.e. |
|
Oriental Institute (Chicago), OIM A2793
ANET 287-288
COS 2, 303, 2.119B |
|
(SENNACHERYB,
król Asyrii)
Sennacheryb opisuje
zdobycie 46-ciu miast Judy i oblężenie Hiskiasza w Jerozolimie |
|
| |
Hazakiau ame Yaudaai
Hiskiasz Judejczyk |
|
Azekah Inscription |
|
VII p.n.e. |
|
COS 2, 304, 2.119D |
|
(SARGON II
lub SENNACHERYB, król Asyrii)
król asyryjski mówi o
wojnie prowadzonej przeciwko Hiskiaszowi z Judy |
|
| |
MANASSES, król Judy |
| |
Menasii [KUR] Yaudi
Manasses
[z kraju] Judy |
|
Pryzma B |
|
VII p.n.e. |
|
ANET 291L-R |
|
(ESARHADDON,
król Asyrii)
Asarhaddon wymienia
Manassesa z Judy wśród królów, których zmusił do dostarczenia budulca na budowę
swojego nowego pałacu w Niniwie |
|
| |
Miinsie [KUR] Yaudi
Manasses
[z kraju] Judy |
|
Cylinder C |
|
VII p.n.e. |
|
ANET 294L-R |
|
(ASSURBANIPAL,
król Asyrii)
Assurbanipal wymienia
Manassesa z Judy wśród królów, którzy zostali zmuszeni, by towarzyszyć mu w jego
wyprawie przeciwko Egiptowi |
|
| |
JOJAKIN /
JEHOJACHIN / JECHONIASZ, król Judy |
| |
Ya`ukinu [] KUR Yahudu
Jojakin król kraju Judy |
|
tablica Jaukina (Yaukin tablet) |
|
VI p.n.e. |
|
ANET 308 |
|
(NABUCHODONOZOR II, król Babilonii)
Jojakin król Judy
wymieniany jest na czterech tabliczkach opisujących przydziały racji
żywnościowych dla jeńców z Judy |
|